فضای مجازی: تهدید یا فرصت
شاید تا چند سال پیش کمتر کسی فکر می کرد که مردم ایران این قدر به استفاده از شبکه مجازی ارتباطات اجتماعی روی آورند و از نرم افزارهای رسانه ائی استقبال گسترده ای بکنند. اما در کمال ناباوری ، این اتفاق افتاد و مردم ما رو کردند به خریدن گوشی های هوشمند و نصب نرم افزار وایبر و لاین و واتس اپ و تلگرام و.. و این یکی آخر سخت مقبول افتاد . شاید به این دلیل که امکانات وسیعتری داشت و صدا و تصویر و متن را به سهولت و سرعت انتقال می داد.
اما نکته جالب توجه این بود که مردم چنان به این برنامه دیجیتال ارتباطی وابستگی یافتند که برای هر اتفاق و پدیده ای از ابزار آن بهره گرفتند و به سرعت پیوند فکری با یکدیگر ایجاد کردند. نه تنها اخبار روز که حتی یک عکس ، سوژه ای شد تا فضای مجازی دستخوش سوژه سازی و شایعه پراکنی و همگرائی شود. نمونه اش سوء استفاده از تصویر یک فرد مشهور در کنار محتضری معروف و سپس ساختن دهها تصویر تخیلی و ساختگی از آن شخص در فضای مجازی. بدون آن که به عواقب این اقدام غیراخلاقی بیاندیشند و یا گمان ببرند فریفته سناریوی ناجوانمردانه ای شده اند که قصد تخریب افراد را دارد!
در این عرصه گاه نکات جالبی نیز اتفاق می افتد که باعث تحیر و شگفتی خردمندان می شود. این که اخباری شیوع می یابد که گرچه در نظر اول نوظهور و باورپذیر است ، اما با کمی تامل و درنگ ، بطلان آن هویدا خواهد شد. به خصوص اگر حافظه بلند مدت خوانندگان قوی باشد. مثل اشاعه این خبر که داروی سرطان کشف شده و تنها باید به مردی مراجعه کرد که با خوردن یک نوع گیاه خودروی بیابانی در کردستان، شفا یافته است. در حالی که کوتاه مدتی بعد، خبری دست به دست می گردد که سرطان یک بیماری نیست و تنها ناشی از کمبود نوعی ویتامین می باشد. لذا سرطان را استعمارگران و شرکتهای داروئی ابداع کرده اند تا مردمان را بفریبند!
در هر صورت، این روزها فضای مجازی تبدیل شده است به عرصه ارائه شایعات و سوژه های متنوع اما بی محتوا و هدفمند. یا از سوی جماعتی بیکار و مستعد، تصاویر و فیلمهای برساخته و تفننی روی آنتن این رسانه همه گیر می رود یا اخبار و رخدادهای روز دستمایه شوخ طبعی و گاه هزل پردازی عده ای می شود که همانند بسیاری از استفاده کنندگان از تلگرام، به دنبال پر کردن اوقات فراغت و گشت زدن در فضای مجازی هستند. بدون آن که به جنبه های کاربردی و ارزنده این ارتباط دهنده الکترونیکی توجه بیشتری داشته باشند.
تردید نیست که باید روان شناسان و تحلیلگران تحولات اجتماعی و فرهنگی به چرائی این استقبال گسترده به شبکه رسانه ای همراه بپردازند و دلسوزان جامعه راهکارهای صحیح برای جهت دهی به این سوادآموزی دیجیتالی را ارائه کند. پیش از آن که آسیب های اجتماعی و هنجارشکنی های فرهنگی از بابت تلگرام بازی ما ایرانی ها بیش از اندازه گسترش یابد و باعث تخریب ارزشها و مبانی فرهنگی ایران کنونی گردد.
