پیشوای فکری تندروها

زعیم فکری کیش وهابیت و یکی از دانشورانی که افکار و آرای او سهم عمده ای در افراط گرائی گروه هائی از مسلمانان اهل سنت داشته است ، احمد بن تیمیه، است که در روز دهم ربیع الاول سال 661 ق در شهر حران در منطقه شامات دیده به جهان گشود و در سن هفت سالگی به خاطر حمله مغولان، به همراه پدرش عبدالحلیم، به دمشق مهاجرت نمود. .چون پدر ابن تیمیه، روحانی حنبلی مذهب بود، احمد نیز به مدارس حنابله فرستاده شد تا فقه حنبلی را فرا گیرد. اما چندی نگذشت که احمد به جای پدرش عهده دار تدریس شد. تا سال 698 ق که در شام به عنوان یک روحانی حنبلی زندگی می کرد، از او لغزشی دیده نشد. اما از آغاز قرن هشتم، کم کم آثار انحراف در او ظاهر شد. به ویژه موقعی که ساکنان شهر حماة شامات از وی خواستند تا آیه «الرَّحْمَنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوَی» را تفسیر کند. او در تفسیر این آیه برای خداوند مکانی در فراز آسمانها تعیین کرد که بر عرش متکی است و با این تفسیر نادرست، آشکارا برای خداوند، سمت جسمانی قائل شد. انتشار این پاسخ ، غوغایی به راه انداخت. تا جائی که گروهی از فقیهان از قاضی القضات شام محاکمه او را خواستار شدند؛ ولی ابن تیمیه از حضور در دادگاه سر باز زد. مدتی بعد که در حضور علما و قاضیان شهر ، رساله الواسطیة ابن تیمیه قرائت شد؛ حکم به تبعید او به مصر صادر شد ولی علی رغم فرار وی به مصر ، چون در آنجا نیز از نشر اندیشه خود دست بر نداشت،  قاضی وقت، او را به زندان محکوم کرد. ابن تیمیه بعد از آزادی از زندان قاهره ، به دمشق بازگشت و مجدداً در نشر باورهای خود پافشاری کرد. از این رو، گروهی از عرفا  از وی به قاضی شکایت کردند و چون در طی مناظره با علمای ان وقت ، مشخص شد که او در سخنان خود، نسبت به پیامبر اسلام ادب را رعایت نمی کند. بنابر این، وی را روانه زندان کردند.

اما انتشار افکار و عقاید دگراندیشانه ابن تیمیه همچون :این که هر کس به قصد زیارت قبر پیامبر (ص) مسافرت کند و هدف اصلی سفر او، رفتن به مسجد آن حضرت نباشد، چنین کسی با اجماع مسلمانان مخالفت کرده و از شریعت سید المرسلین خارج است. یا این که هرگونه زیارت قبور، چه قبر پیامبر (ص) و غیر آن، شرک و حرام است. و...باعث شد تا قضات چهار مذهب اهل سنت، حکم دستگیری و زندان کردن دوباره او را صادر کنند. فلذا روز پنجشنبه 22 رجب سال 720 ق به خاطر فتواهای مغایر شرع خود به دارالحکومه احضار شد و به زندان محکوم گردید. سرانجام احمد بن تیمیه در سال 728  ق در زندان در گذشت. در حال یکه در دمشق ندا در داده بودند که هر کس دارای عقاید ابن تیمیه باشد، خون و مالش حلال است

بدین ترتیب ، گرچه با ظهور تفکر جمودگرای اشعری، مکتب فکری و کلامی سلفیه رونق نسبی یافته بود ، اما این مذهب بار دیگر در قرن هشتم هجری با تبلیغ ابن تیمیه حرانی دمشقی رو به گسترش نهاد و تفکر سلفیگری احیا شد. تفکری که با تعقل ، ازاداندیشی و برداشتهای عرفانی سر ستیز داشت و در نهایت به بروز کیش وهابی در کانون مرکزی جهان اسلام منجر شد.