آموزش نوین تاریخ

متاسفانه ساختارهای آموزشی رایج در ایران از پایۀ نخست دبستان تا پایان آموزش عالی، همگی بر این نکته تأکید دارند که به جای بهره گیری از توان شگفت انگیز مغز برای ایجاد افکار نوین و تبدیل آنها به واقعیات، به ذخیره سازی اطّلاعات پرداخته شود! هم چنین ، با نادیده گرفتن تفاوتهای فردی یادگیرندگان، منجر به کاهش جذّابیت آموزشها شده و سطح کیفی این آموزشها پایین آورده می شود . این نگرشهای سنّتی در همۀ بخشهای آموزشی کشور و حتّی در بخشهای تخصصی آموزشی نیز رسوخ کرده است. البته، در چند سال اخیر ، بحث آموزش میراث فرهنگی برای مخاطبان کودک و نوجوان در ایران مطرح شده و فعالیت هایی نیز در این راستا انجام شده است. اگرچه شروع این آموزشها در کشور بسیار ارزشمند است، اما قابل نقد نیز هست. از این منظر و با توجه به دگرگونیهای سیستمهای نوین آموزشی، نیاز به مطالعات تخصصی در حوزة آموزش تاریخ و به روزآوری روشهای آموزشی در این حیطه بیش از پیش احساس می شود. دو نظریۀ نوین و جامع یادگیری با رویکرد آموزش تخصصی تاریخ به کودکان و نوجوانان عبارتند از: نظریۀ تمام مغزی ند هرمان و نظریۀ هوشهای چندگانۀ هوارد گاردنر.

 در نظریۀ تمام مغزی هرمان، مغز انسان به چهار بخش اصلی تقسیم می شود که هر یک از این بخشها مرکز دریافت گونۀ ویژه ای از داده ها و بهره گیری از آنها است. شناخت این نظریه و کاربرد آن، ما را به سوی آموزشی جامع و همه جانبه که همان آموزش بر پایۀ بهره گیری از همۀ ویژگیهای مغز انسان است، رهنمون می شود. در نظریۀ هرمان بر این نکته تأکید شده که داده ها در ذهن یادگیرندگان به روشهای متفاوتی درک و پردازش می شوند و سبکهای ویژة یادگیری هستند که میزان یادگیری افراد را تعیین می کنند. بر پایۀ نظریۀ هوشهای چندگانۀ گاردنر ، هر انسان سالمی دارندة همۀ هوشها است و بهره گیری همه جانبه از 9 مورد هوش انسانی، از یک سو سبب فهم دقیق و کاملتر افراد نسبت به موضوعات گوناگون آموزشی شده و از دیگر سو سبب به وجود آمدن خلاقیت در افراد و موضوعات مورد مطالعه خواهد شد. با بهره گیری از این تئوریهای یادگیری در ارائه علوم و فنون، نه تنها آموزشی مؤثّر و کارا خواهیم داشت، بلکه شاهد خلاقیت در حوزة دانشی نیز خواهیم بود. امید است که اگر ساختار سنتی و دست و پاگیر آموزش و پرورش اجازه برخورداری از حاصل عملی این نظریات را در روند تعلیم و تربیت دانش اموزان نمی دهد، لااقل آموزگاران دلسوخته و ترقی خواه ایران توجهی به این دستاوردهای آموزشی داشته باشند و به کار بستن برخی از آنها را حین کلاسهای درسی خود پیگیری کنند.